VOLG VOETE, NIE MODE NIE

Die meeste skoene lyk niks soos die voete wat hulle bedek nie. Wat vreemd is. Want as ons die skoene wegneem, is ons voete funksioneel nog dieselfde, en dit het die laaste paar millennia nie verander nie. Wat egter verander het, is waarin ons ons voete toevou.

As ons teruggaan na die begin, was vroeë homo sapiens - en die Neanderdallers - reeds besig om leer te looi en hul voete te bedek[i]. Spoel ietwat vorentoe en dit is wanneer mode die funksie inhaal dat die vorm van skoene ernstig begin afwyk van voetvorm. Soveel so dat tendense in skoenontwerp in die laaste paar eeue selfs ons idee van hoe die voet self moet lyk, verwring het. Bonkers-skoenvorms het modieus geword, selfs genormaliseer, en dit kan tot nadeel van ons voete en uiteindelik gesonde menslike beweging wees.

Die tradisionele skoenvorm soos ons dit vandag herken, is oorspronklik ontwerp as 'n stewel met spitstoonkas sodat voete maklik in perdebeuels kan gly, met 'n hakblok om te keer dat hulle te ver gly. Destyds was die vorm en kwaliteit van 'n heer se stewels 'n redelike goeie aanduiding dat sy ruitervaardighede op peil was en dat hy 'n ordentlike rit buite gehad het.

Vir vroue het delikate, deftige voete sosiale status beteken en dus het hul skoene die voorbeeld gevolg; die materiaal, hoogte en vorm van die skoen het bepaal hoe 'n vrou kon beweeg, asook hoeveel van haar liggaam sy openbaar het.

Deesdae pendel nie baie van ons te perd nie, en vroue moet eintlik rondkom, so dit lyk meer as min vreemd dat hierdie ontwerpe steeds die basis is vir die oorgrote meerderheid van die 23 miljard pare skoene wat elke jaar gemaak word. ii]: 'n hak van een of ander vorm, sowel as 'n spits of geronde toon.

Mode het ons voete tot die punt bepaal waar soveel voete nou soos skoene in plaas van voete gevorm is. Vroue - meer geneig om smaller, puntiger skoene te dra - is vier keer meer geneig om pynlike, aftakelende voetprobleme te hê as mans, wat die pynlike werklikheid van die skoenvormige omgewing waarin ons ons voete dwing, beklemtoon. Maar dit is nie net vroue se hemelhoë hakskoene wat skuldig is nie – enige soort hakskeen gooi ons lyf uit die grond. En dit raak groeiende kinders selfs meer as volwassenes: die 2 cm-hak (soos op sommige van die wêreld se topverkoper-tekkies) is die ekwivalent van 'n 5 cm-hak op 'n volwassene [iii]. En jy sal skaars jou kind in hoëhakskoene sit, sal jy?

Ons voete pas aan by die omgewing waarin hulle herhaaldelik geprop word ; mode het funksie verbygesteek, normaal is nie meer natuurlik nie. Resultaat? Ons voete, liggame en die manier waarop ons beweeg ly daaronder.

Kinders wat kaalvoet grootword, het sterker, breër voete en het minder gevalle van platvoete as kinders wat gereeld skoene dra[iv][v]. Daar is ook getoon dat kaalvoetkinders beter punte aanteken op balans en motoriese vaardighede as hul eweknieë [vi].

Skoenvormige ontwerpe beïnvloed steeds selfs die ontwerp van sportskoene – oefenskoene, tekkies, skoppe of wat jy ook al gekies het om dit te noem! – sedert hulle mode geword het vanaf die 1970's, en ons voete het steeds uit vorm gebuig.

Ons is nie die eerste wat skoenvormige denke uitdaag nie - In die 1700's het 'n Nederlandse natuurkenner, antropoloog en anatoom die modeskoene van sy dag beskryf as 'instrumente van marteling' , terwyl James Clark van Clarks se skoene in die 1850's sy ' higiëniese stewels en skoene' op 'anatomiese beginsels' om 'stap 'n plesier te maak'. In 1905 het 'n dokter genaamd Phil Hoffman 'n studie gepubliseer oor die voete van inheemse mense wat nooit skoene gedra het nie en tot die gevolgtrekking gekom in skoene, mode 'het 'n groter invloed as rede'[vii].

Dit was eers in die vroeë 2000's dat die vorm van skoene weer in die openbare bewussyn begin skop het. Een van die grootste skoenmaatskappye in die wêreld het gehoor van Stanford-atlete wat kaalvoet op die universiteitsgholfbaan oefen, en hulle het begin eksperimenteer met kaalvoet-eienskappe vir 'n gestroopte, meer minimalistiese skoen. Dit is ontwerp om jou voete natuurlik te laat beweeg en het voortgegaan om Nikes se mees winsgewende skoenreeks tot nog toe te word; die gedempte maar baie buigsame Nike Free.

Intussen het 'n jong ontwerpstudent in die VK, en dikwels beseerde tennisspeler, sy enkels oor die rand van sy sagte konvensionele sportskoene bly rol. Hy het met 'n broodmes na sy voetsole geneem, dit afgesny en met die dun lagie van sy tennisraketbedekking vervang. Met sy cobbling-skoenvriend, Galahad Clark (en stigter van Vivobarefoot), het hulle 'n stap verder gegaan en besef dat die perfekte skoen nie net daaroor gaan om voetvormig te wees nie, maar dat dit ook 'n dun sool nodig het.